گابیون (Gabion) برگرفته از واژهای ایتالیایی به معنای قفس بزرگ است و به قفس، استوانه یا جعبهای گفته میشود که با سنگ، شن یا حتی بتن پر میشود. گابیون به تورهای سیمی و فلزی گالوانیزه گفته میشود که به شکل قفس درآمدهاند و داخل آنها با سنگ و قلوهسنگهای درشت و کوچک پر میشود و دارای کارکردهای مختلفی میباشد. سنگهای درون گابیون به صورت خشکهچین بر روی هم قرار میگیرند. ممکن است گابیون را به نامهای قفسی توری و یا تورسنگ هم شنیده باشید.
یکی از اولین کاربردهای گابیون، در مصارف نظامی بوده است. به این شکل که قفسهای بزرگی میساختند و از سنگ و گل پر میکردند و آنها را در جهت حفاظت از ابنیه، تجهیزات و ابزارآلات نظامی بکار میگرفتند. در مصر باستان نیز برای پیشگیری از خسارات طغیان رود نیل، از چوب قفسههایی ساخته و پس از استقرار آن در حاشیهی رودخانهها، در فصل کمآبی آنها را از سنگ پر میکردند تا هنگام طغیان آب، مانع پیشروی آب و خسارت ناشی از آن گردیده و یا آن را به حداقل برساند. این روش هنوز هم در بیشتر نقاط دنیا و از جمله در مزارع برنج حاشیهی رودخانهها در شمال ایران رایج میباشد.
هر متریال و مصالحی مزیتهایی دارد و برای برخی از کاربردها نسبت به مصالح دیگر در اولویت قرار میگیرد. برای هر نوع کاربردی در ابتدا باید با ویژگیهای مصالح آشنا باشید. برخی از مزایای گابیون عبارتند از:
طول عمر بالا: با توجه به گالوانیزه بودن توری گابیون، این سازه در برابر رطوبت هوا و آب دچار خوردگی نمیشود.
انعطافپذیری: انعطافپذیری گابیون از این نظر که میتوان آن را در فرمهای مختلفی ایجاد کرد و اگر در زمین ناپایدار و یا آب متحرک قرار داشته باشد بدون شکستگی تغییر شکل میدهد.
نفوذپذیری: گابیون با ساختار متخلخل خود دارای زهکش است و به نصب زهکش نیاز ندارد.
مقاومت بالا: با توجه به اینکه اجزای گابیون یعنی توری و سنگهای داخل آن از مصالح مقاوم و بادوام هستند باعث مقاومت بالای این سازه میشود.
اقتصادی و کمهزینه بودن: این ویژگی در صورتی که منابع سنگ در محدوده منطقه وجود داشته باشد برای گابیون صدق میکند، چرا که اگر سنگ و یا توری در دسترس منطقه نباشد هزینهی زیادی در برخواهد داشت.
سازگای با محیط زیست: ساختار گابیون حتی اگر بعد از مدتی استفاده، تخریب شود قابل استفاده مجدد است چرا که سنگهای آن آسیبی نمیبینند که مانند نخاله دورریز شوند. و نکته دیگر در این ویژگی این است که گابیون را میتوان با مواد بازیافتی پر کرد در اینصورت از مواد دورریز استفاده مفیدی شده است.
نصب راحت: نصب گابیون مهارت خاصی لازم ندارد و به راحتی انجام میشود.
یکی از مصالح جذاب در منظر و محوطهسازی که هم ظاهر زیبایی دارد و هم مقاومت بالا سنگ است. گابیون یکی از عناصری است که اغلب طراحان محوطه آن را میپسندند و برای طراحیهایشان در مناطق مختلف استفاده میکنند. ممکن است به نظر برسد که از گابیون در محوطه سازی صرفا به شکل تزیینی استفاده میشود ولی گابیون در محوطهسازی هم جنبهی کاربردی دارد و هم جنبهی تزیینی، که در ادامه به معرفی برخی از کاربردهای آن میپردازیم.
گابیون در مبلمان محوطه
گابیون دکوراتیو به عنوان المان زیبایی
گلدانهای گابیونی
گابیون در ترکیب با آبنما
گابیون در کنار دیوار سبز
فنس از جنس گابیون
گابیون در پلههای محوطه
آتشدان گابیونی
این روزها مبلمان مورد استفاده در منظر و محوطهسازی و همچنین فضاهای شهری تنوع زیادی دارد. با توجه به انعطافپذیری گابیون در طراحی انواع مبلمان (فضای نشستن) و همچنین استحکام بالای آن در برابر آب و هوا، میتوان برای ایدههای مختلفی از آن استفاده کرد. به طور مثال یک نیمکت که ساختار گابیونی دارد و سطح نشیمن آن از چوب یا مصالح دیگری ساخته شده میتواند جذابیت محوطه را زیاد کند.
گابیون را میتوان برای طراحی المانهای مختلف محوطه و فضاهای جمعی شهری در فرمها و شکلهای مختلف استفاده کرد. در این صورت ترکیب المان گابیونی و نورپردازی مناسب با آن فضای محوطه را زیباتر میکند. به طور مثال یک صفحهی گابیونی میتواند پسزمینهای برای تابلوهای ورودی یک فضا مانند رستوران، مجتمع و.. باشد. یا از گابیون به شکل یک مجسمه استفاده شود.
گلدانهای گابیونی در واقع فلاورباکسهایی با نمای گابیونی هستند. ترکیب گیاه و سنگی که در ساختار گابیون وجود دارد ساختارهایی مدرن و شیک ایجاد میکنند. سنگهای مورد استفاده در گلدان گابیونی میتوانند به رنگهای مختلف و یا تک رنگ باشند. همچنین فرم گلدان با توجه به نیاز و سلیقه شما انتخاب میشود و محدودیت زیادی در انتخاب فرم گلدان وجود ندارد.
یکی از ایدههای جالب برای آبنما ترکیب آب و ساختار گابیون است. گاهی گابیون به شکل یک حوض که داخل آن پر آب میشود و ممکن است فوارهای هم در وسط آن قرار بگیرد، نقش آبنمای محوطه شما را بازی میکند. همچنین اگر به دنبال طراحی آبنمای دیواری برای محوطه خود هستید گابیون میتواند پس زمینه دیوار آبنما را تشکیل دهد. ترکیب آب و سنگ حس طبیعت را در محوطه شما تکمیل میکند.
دیوار سبز که در فضاهای داخلی و خارجی ساختمان استفاده میشود با قرارگیری در کنار یک دیوار با نمای گابیون زیبایی بیشتری پیدا میکند. در این حالت دیوار با نمای گابیونی کاربرد دکوراتیو دارد.
یکی از کاربردهای گابیون در محوطهسازی، ایجاد فنس و حفاظ است. از این کاربرد گابیون میتوان برای ساخت پرچین اطراف یک باغچه یا دورتادور محل بازی کودکان و یا جدا کردن فضای نشستن از فضاهای دیگر استفاده کرد. در طراحی دیوار یا حصار با استفاده از گابیون میتوان این سازه را با مصالح دیگر ترکیب کرد.
آتشدانها یکی از عناصر محوطه سازی هستند که وجودشان در فصل سرد ضروری به نظر میرسد. گابیون سازهای مقاوم و مناسب برای پوشش آتشدان است. علاوه بر استحکام بالای گابیون، ترکیب سنگ در کنار آتش این ترکیب را کاربردیتر میکند.